आठवड्याची फायनान्शियल टर्म- बीटा (β)

बीटा समजून घेण्यासाठी, म्युच्युअल फंडातील बेंचमार्कची संकल्पना समजून घेऊ. लक्षात ठेवा, शाळेत, क्लास टॉपर हा तुमचा बेंचमार्क होता ना; त्याचप्रमाणे, प्रत्येक म्युच्युअल फंड स्कीमचा एक बेंचमार्क असतो ज्याच्या सापेक्ष अन्य फंडचा परफॉर्मन्स मोजला जातो. हे मांडण्याचा दुसरा मार्ग म्हणजे प्रत्येक स्कीम नेहमी बेंचमार्क इतपत रिटर्न मिळविण्याचा किंवा बेंचमार्कला मागे टाकण्याचा प्रयत्न करते. जर स्कीम बेंचमार्कपेक्षा चांगली काम करते, तर त्याने आऊटपरफॉर्म केले आहे आणि जर स्कीमने अधिक खराब काम केले असेल तर तो अंडरपरफॉर्म ठरतो. फंड हाऊस प्रत्येक स्कीम साठी बेंचमार्क घोषित करते आणि हे बेंचमार्क निफ्टी 50, एस&पी बीएसई 200 इत्यादी सारखे इंडायसेस असू शकतात.

आता, बीटा हे एक एकक आहे जे तुम्हाला सांगते, की तुम्ही निवडलेल्या स्कीमचे मार्केट अस्थिरतेच्या तुलनेत, बेंचमार्क इंडेक्सच्या तुलनेत किती चढ-उतार होईल, उदा. किती प्रमाणात. हे मार्केटमधील अस्थिरतेमुळे होणाऱ्या बेंचमार्क इंडेक्सच्या संदर्भात स्कीमशी संबंधित संवेदनशीलता/रिस्कचे मापन करते.

β चा अर्थ कसा लावायचा?

प्रत्येक म्युच्युअल फंडला विविध सिक्युरिटीमध्ये इन्व्हेस्ट करताना विशिष्ट प्रकारची रिस्क असते. आता, अस्थिर असणे मार्केटचे स्वभाव असल्याने, तुमच्या फंडाच्या पोर्टफोलिओची परिणामकारकता जेव्हा बाजार अस्थिर असते तेव्हा ते कसे कार्य करते हे मोजण्यासाठी β तुम्हाला मदत करू शकते. बीटा म्युच्युअल फंड स्कीमच्या मार्केटमधील हालचालींकडे दिशानिर्देश करते.

सर्व बेंचमार्क निर्देशांकांसाठी β हे 1 मानले जाते. याचा अर्थ असा की जर एखाद्या स्कीम साठी β 1 असेल, तर ते बेंचमार्क परफॉर्मन्स दर्शवेल. जर β 1 पेक्षा अधिक असेल, तर स्कीम मार्केटच्या अस्थिरतेनुसार बेंचमार्कपेक्षा अधिक लाभ किंवा बेंचमार्कपेक्षा अधिक तोटा होऊ शकतो. जर ते 1 पेक्षा कमी असेल, तर फायदा किंवा तोटा होण्याची शक्यता बेंचमार्क इंडेक्स पेक्षा कमी असते.

उदाहरणार्थ, फंडासाठी β 1.5 असल्यास, याचा अर्थ असा होतो की मार्केट अस्थिर असताना स्कीमची चढ-उतार होण्याची प्रवृत्ती त्याच्या बेंचमार्क इंडेक्सच्या दुप्पट असते. त्यामुळे, जर बेंचमार्क रिटर्न 10% असेल, तर ही स्कीम तुम्हाला चांगल्या मार्केट स्थितीत +15% रिटर्न देऊ शकते आणि मार्केट फारशी चांगली नसलेल्या स्थितीतही तुम्हाला -15% रिटर्न देऊ शकते. पाहिल्याप्रमाणे, 1 β पेक्षा जास्त अस्थिरता दर्शवते परंतु उच्च रिटर्न देखील शक्य आहे आणि त्याउलट 1 पेक्षा कमी β मूल्यासाठी.

β पाहताना लक्षात ठेवण्याच्या गोष्टी

तद्वतच, लो रिस्क घेऊ इच्छिणारे इन्व्हेस्टर बीटा तुलनेने कमी किंवा 1.0 च्या जवळ विचार करू शकतात जेणेकरून अस्थिर मार्केटमधील बेंचमार्कच्या तुलनेत कामगिरीतील चढउतार कमी असेल. हे मार्केटच्या स्वरुपावरही अवलंबून असू शकते. जर मार्केट जास्त असेल तर अपेक्षाकृत जास्त बीटा अनुकूल असू शकतो आणि त्याउलटही होऊ शकते.

वर नमूद केल्याप्रमाणे, कमी β म्हणजे म्युच्युअल फंड स्कीम कमी अस्थिर आहे, असा त्याचा अर्थ होत नाही. याचा अर्थ तो बेंचमार्क इंडेक्स पेक्षा कमी अस्थिर आहे.

β ला स्वतंत्र पाहण्यापेक्षा, म्युच्युअल फंडाची रिस्क आणि रिटर्न एकमेकांच्या संयोगाने मोजण्यासाठी सर्व पॅरामीटर्सचा विचार करण्याची शिफारस केली जाते. तसेच, एकाच कॅटेगरीतील दोन स्कीमची तुलना करण्यासाठी β हे साधन असू शकते जे समान इंडेक्सच्या विरूद्ध बेंचमार्क आहेत. या प्रकरणात, β मधील फरक तुम्हाला प्रत्येक स्कीम संबंधित सापेक्ष रिस्कचे प्रमाण सांगेल.